ისტორიული წყარო
ისტორიული წყარო არის ყველა ობიექტი, რომელიც ასახავს ისტორიულ პროცესს და წარსულის შესწავლის შესაძლებლობას იძლევა. წყარო არის ყველაფერი ის, რაც შექმნა ადამიანმა და რაც მისი გარემოსთან ურთიერთქმედების შედეგს წარმოადგენს. ისტორიული წყაროების რაოდენობა აურაცხელია, მაგრამ, ამავე დროს, განსხვავებულია სხვადასხვა ისტორიულ პერიოდთან დაკავშირებული წყაროთა რაოდენობა და ასევე მათი ტიპი.
ქართლის ცხოვრება, ტექსტი დადგენილი ყველა ძირითადი ხელნაწერის მიხედვით ს. ყაუხჩიშვილის მიერ, ტომი I, სახელგამი, თბილისი 1955.
Part: I
Page of ed.: 3 ლეონტი მროველი
[ნაწილი პირველი: ცხოვრება ქართველთა მეფეთა]
Line of ed.: 1 ვიწყო მოთხრობად
Line of ed.: 2 ცხოვრებასა ქართუელთა მეფეთასა და პირველთაგანთა
Line of ed.: 3 მამათა და ნათესავთა
Line of ed.: 4 [თავი პირველი]
Line of ed.: 5 [ამბავი რვათა ძმათა]
Page of ed.: 3 ლეონტი მროველი
[ნაწილი პირველი: ცხოვრება ქართველთა მეფეთა]
Line of ed.: 1 ვიწყო მოთხრობად
Line of ed.: 2 ცხოვრებასა ქართუელთა მეფეთასა და პირველთაგანთა
Line of ed.: 3 მამათა და ნათესავთა
Line of ed.: 4 [თავი პირველი]
Line of ed.: 5 [ამბავი რვათა ძმათა]
Line of ed.: 6 პირველად ვაჴსენოთ ესე, რამეთუ სომეხთა და ქართველთა, რანთა დამოვაკნელთა,
Line of ed.: 7 ჰერთა და ლეკთა, მეგრელთა და კავკასიანთა -- ამათ თჳსთა ერთი იყომამა, სახელით
Line of ed.: 8 თარგამოს. ესე თარგამოს იყო ძე თარშისი, ძის-წული იაფეთისი, ძისანოესი. და
Line of ed.: 9 იყო ესე თარგამოს კაცი გმირი. / და შემდგომად განყოფისა ენათასა,ოდეს აღაშენეს
Line of ed.: 10 ბაბილონს გოდოლი, და განეყვნეს მუნ ენანი და განიბნინეს მუნითყოველსა ქუეყანასა.
Line of ed.: 11 და წარმოვიდა ესე თარგამოს ნათესავით-ურთ მისით, და დაემკჳდრაორთა მათ
Line of ed.: 12 მთათა შუა კაც-შეუვალთა, არარატსა და მასისსა. და იყო ნათესავი მისიდიდი და
Page of ed.: 4 Line of ed.: 1 ურიცხჳ, რამეთუ ესხნეს ცოლ-მრავალ ძენი და ასულნი, დაშვილნი და შვილის-შვილნი
Line of ed.: 2 ძეთა და ასულთა მისთანი, რამეთუ ცხოვნდა იგი ექუსას წელ. დავერღარა იტევდა
Line of ed.: 3 ქუეყანა არარატისა და მასისისა.
Line of ed.: 4 ხოლო ქუეყანა იგი, რომელი წილით ხდომოდა, ესე არს საზღვარიქუეყანისა
Line of ed.: 5 მისისა: აღმოსავლით ზღუა გურგენისა, დასავლით ზღუა პონტოსა, დასამხრით ზღუა
Line of ed.: 6 ორეთისა, და ჩრდილოთ მთა კავკასია.
Line of ed.: 7 ხოლო შვილთა შორის მისთა გამოჩნდეს კაცნი რვანი, გმირნიძლიერნი და
Line of ed.: 8 სახელოვანნი, რომელთა სახელები ესე არს: პირველსა ერქუა ჰაოს,მეორესა ქართლოს, მესამესა
Line of ed.: 9 ბარდოს, მეოთხესა მოვაკან, მეხუთესა ლეკ, მეექუსესა ჰეროს, მეშვიდესა
Line of ed.: 10 კავკას, მერვესა ეგროს. ესე რვანი იყვნეს გმირნი. ხოლო ჰაოს უმეტესგმირი
Line of ed.: 11 იყო ყოველთასა, რამეთუ ეგევითარი არაოდეს ყოფილ იყო არცაწყლის-რღუნის წინათ
Line of ed.: 12 და არცა შემდგომად ტანითა, ძალითა და სიმჴნითა.
Line of ed.: 13 ხოლო ვერღარა იტევდა ქუეყანა არარატისა და მასისისა, განუყოთარგამოს
Line of ed.: 14 ქუეყანა და ნათესავი თჳსი რვათა ამათ გმირთა: ნახევარი ნათესავისამისისა და ნახევარი
Line of ed.: 15 და უმჯობესი ქუეყანისა მისისა მისცა ჰაოსს, ხოლო შჳდთა ამათ მისცახუედრი
Line of ed.: 16 მათი არძანგებისაებრ მათისა: წარმოიყვანნა შჳდნი იგი ჩრდილოთკერძო და განუყვნნა
Line of ed.: 17 ქუეყანანი ღირსებისაებრ მათისა მისცა ქართლოსს და უჩინა საზღვარი:
Line of ed.: 18 აღმოსავლით ჰერეთი და მდინარე ბერდუჯისი; დასავლით ზღუაპონტოსი; სამხრით მთა,
Line of ed.: 19 რომელი მიჰყვების ბერდუჯის მდინარის თავსა, და მთა, რომელიმიჰყვების დასავლით
Line of ed.: 20 კერძო, რომლისა წყალი გარდმოდის ჩრდილოთ კერძო და მიერთვისმტკუარსა,
Line of ed.: 21 რომელ მიჰყვების მთა შორის კლარჯეთსა და ტაოს ვიდრე ზღუამდის;და ჩრდილოთ
Page of ed.: 5 Line of ed.: 1 საზღვარი ღადო, მთა მცირე, რომელი გამოვლის შტოდკავკასისაგან და მოჰკიდავს
Line of ed.: 2 წუერი დასასრულსა ღადოსა, რომელსა აწ ჰქჳან ლიხი. და ამათსაზღვართა საშუალ
Line of ed.: 3 მისცა ყოველი ქართლოსს.
Line of ed.: 4 ხოლო ბარდოსს მისცა მტკუარს სამჴრით, ბერდუჯის მდინარითგანვიდრე სადა
Line of ed.: 5 შეკრბებიან მტკუარი და რაჴსი. ამან ბარდოს აღაშენა ქალაქი ბარდავიდა დაეშენა მუნ.
Line of ed.: 6 ხოლო მოვაკანს მისცა მტკუარსა ჩრდილოთ, მცირისა ალაზნისაშესართავითგან
Line of ed.: 7 ვიდრე ზღუამდე. და ამან აღაშენა ქალაქი მოვაკნე/თი, და დაემკჳდრამუნ.
Line of ed.: 8 ხოლო ჰეროსს მისცა ქუეყანა მტკურისა ჩრდილოთ, მცირისაალაზნისა შესართავითგან
Line of ed.: 9 ვიდრე ტყეტბამდე, რომელსა აწ ჰქჳან გულგულა. და ამან ჰეროს აღაშენა
Line of ed.: 10 პირველად ქალაქი შესაკრებელთა შორის ორთავე ალაზანთასა. დაუწოდა სახელი თჳსი
Line of ed.: 11 ჰერეთი. და მის გამო ჰქჳან ჰერეთსა ჰერეთი. და აწ მას ადგილსა ჰქჳანხორანთა.
Line of ed.: 12 ხოლო ეგროსს მისცა ქუეყანა ზღჳს ყურისა, და უჩინა საზღვარი:აღმოსავლით
Line of ed.: 13 მთა მცირე, რომელსა აწ ჰქჳან ლიხი; დასავლით ზღუა; [ჩრდილოთ]მდინარე მცირისა ხაზარეთისა,
Line of ed.: 14 სადა წარსწუთების წუერი კავკასისა. ხოლო ამან ეგროს აღაშენა ქალაქიდა
Line of ed.: 15 უწოდა სახელი თჳსი ეგრისი. აწ მას ადგილსა ჰქჳან ბედია.
Line of ed.: 16 ხოლო კავკასიათა ჩრდილოთ არა იყო ხუედრი თარგამოსისა, არამედარცა იყო
Line of ed.: 17 კაცი კავკასიასა ჩრდილოთ; და უმკჳდრო იყო ქუეყანა იგიკავკასიითგან ვიდრე მდინარემდე
Line of ed.: 18 დიდად, რომელი შესდის ზღუასა დარუბანდისასა. ამისთჳსგამოიყვანნა მრავალთა
Line of ed.: 19 გმირთაგან ორნი გმირნი, ლეკან და კავკასი. და მისცა ლეკანს ზღჳთგან
Line of ed.: 20 დარუბანდისათ ვიდრე მდინარემდე ლომეკისა, / ჩრდილოთ ვიდრემდინარემდე დიდად
Page of ed.: 6 Line of ed.: 1 ხაზარეთისად. და მისცა კავკასის ლომეკის მდინარითგანვიდრე დასასრულადმდე კავკასისა,
Line of ed.: 2 დასავალით.
Line of ed.: 3 ხოლო ჰაოს დაემკჳდრა საყოფელთა მამისა თჳსისა თარგამოსისთა, დადაიპყრა
Line of ed.: 4 ქუეყანა ჩრდილოთ, ვითა დამიწერია: სამჴრით მთით ორეთისითგან,აღმოსავლით
Line of ed.: 5 ვიდრე ზღუადმდე გურგანისა, და დასავლით ვიდრე ზღუადმდეპონტოსა. და ამათ
Line of ed.: 6 შჳდთა-ვე გმირთა ზედა იყო განმგებელ და უფალ ჰაოს. და ესეყოველნი იყვნეს მორჩილ
Line of ed.: 7 ჰაოსისა. და ესე რვანი-ვე ერთობით ჰმონებდეს ნებროთს გმირსა,რომელი იყო
Line of ed.: 8 პირველი მეფე ყოვლისა ქუეყანისა.
Line of ed.: 9 შემდგომად ამისა მცირედთა წელიწადთა მოუწოდა ჰაოს შჳდთა მათგმირთა,
Line of ed.: 10 შემოკრიბნა და რქუა მათ: "მოგუცა ღმერთმან მაღალმან ძალი დასიმრავლე ნათესავისა
Line of ed.: 11 ჩუენისა. აწ შეწევნითა დამბადებლისათა ვიყვნეთ არა-ვისა მონა, დაარა-ვის ვმსახუროთ
Line of ed.: 12 თჳნიერ ღმრთისა დამბადებელისა". ეწამნეს შჳდნი იგი გმირნი, დადაუმტკიცეს
Line of ed.: 13 განზრახვა იგი; და განუდგეს ნებროთს და არ-ღა-რა მისცეს ხარკი. დაეზრახნეს სხუათა
Line of ed.: 14 ვი/ეთმე ნათესავთა, და დაუორგულდეს სხვანი-ცა ნათესავნი.
Line of ed.: 15 მაშინ განუწყრა ნებროთ, და შემოკრიბნა გმირნი მისნი და ყოველნირომელნი
Line of ed.: 16 ერჩდეს სპანი მისნი, და მომართა თარგმანოსიანთა (!). ხოლო ჰაოსმოუწოდა შჳდთა-ვე
Line of ed.: 17 გმირთა და ყოველსა-ვე ნათესავსა თარგამოსისსა. და შეეწივნეს სხუანი-ცა ვინ-მე ნათესავნი
Line of ed.: 18 დასავლეთისანი: შეკრიბნა ჰაოს ესე ყოველნი და დადგა ძირსამასისისასა. და
Line of ed.: 19 ვითარ მოადგა ნებროთ ქუეყანასა ადარბადაგნისასა, და დადგა მუნ დაწარავლინნა
Line of ed.: 20 გმირნი სამეოცნი და მათ თანა სპანი ძლიერნი წყობად თარგამოსიანთა.
Line of ed.: 21 ხოლო ვითარცა მოიწივნეს სპანი იგი ნებროთისნი, მაშინ მიეგებნესშჳდნი იგი
Line of ed.: 22 გმირნი ძმანი ჰაოსისნი სპითა ძლიერითა. ხოლო ჰაოს სპითაუძლიერესითა დაუდგა
Line of ed.: 23 უკანით, ზურგით. იქმნა მათ შორის ბრძოლა სასტიკი, რომელიემსგავსა სასტიკებასა
Line of ed.: 24 ჰაერისასა. რამეთუ მტუერი ფერჴისა მათისა ვითარცა ღრუბელისქელი; ელვა აბჯრისა
Page of ed.: 7 Line of ed.: 1 მათისა ვითარცა ელვა ცისა; ჴმა პირისა მათისა ვითარცა ჴმაქუხილისა; სიმრავლე
Line of ed.: 2 ისართა და ტყორცა ქვისა მათისა ვითარცა სეტყ/უა ჴშირი, და დათხევასისხლისა მათისა
Line of ed.: 3 ვითარცა ღუარი სეტყუათა. განძლიერდა ბრძოლა მათ შორის, დამოსწყდა ორგნით-ვე
Line of ed.: 4 ურიცხჳ.
Line of ed.: 5 ხოლო ჰაოს უდგა ზურგად გმირთა მისთა, ძალ-სცემდა და ნუგეშის-ცემდა ჴმითა
Line of ed.: 6 საზარელითა, რომელი მსგავსი იყო მეხის ტეხისა. მაშინ სძლესთარგამოსიანთა და
Line of ed.: 7 მოსრნეს სამეოცნი იგი გმირნი ნებროთისნი და სპანი მათნი. ხოლოშჳდნი ესე
Line of ed.: 8 გმირნი თარგამოსიანნი -- ქართლოს, ბარდოს, მოვაკან, ჰეროს, ლეკან,კავკასან, ეგროს -- ესენი
Line of ed.: 9 დარჩეს ცოცხლებით თჳნიერ წყლულებისა, და ძლევა-შემოსილნიჰმადლობდეს
Line of ed.: 10 ღმერთსა.
Line of ed.: 11 ხოლო ვითარცა ესმა ნებროთს, განწყრა და წარმოემართა მათ კერძოყოვლითა
Line of ed.: 12 ძალითა მისითა. ხოლო ჰაოსს არა ჰყვეს სპანი ნებროთის სპათაოდენნი: განმაგრდა
Line of ed.: 13 იგი ღირღალთა შინა მასისისათა. მიუდგა ქუეშე კერძო ნებროთ; დაიყო იგი ჭურვილი
Line of ed.: 14 რკინითა და რვალითა ტერფთაგან ვიდრე თხემამდე. და აღჴდა გორასაერთსა
Line of ed.: 15 ზედა ზრახვად ჰაოსისა და ეტყოდა დამორჩილებასა-ვე მისსა, რათასთნდეს მიქცევა მისი.
Line of ed.: 16 ხოლო ჰაოს რქუა გმირთა მისთა: "განმიმაგრეთ ზურ/გით კერძი ჩემი,და მივეახლო
Line of ed.: 17 ნებროთს".
Line of ed.: 18 და წარვიდა და მივიდა პირისპირ მახლობელად ნებროთისა, დასტყორცა ისარი
Line of ed.: 19 და ჰკრა მკერდსა ნებროთისსა, ფიცარსა ზედა რვალისასა, და განავლოზურგით. მაშინ
Line of ed.: 20 დაეცა ნებროთ, და იოტა ბანაკი მისი. და განთავისუფლდეს ნათესავნითარგამოსისნი.
Line of ed.: 21 და მაშინ ჰაოს ჰყო თავი თჳსი მეფედ ძმათა თჳსთა ზედა და სხუათა-ცანათესავთა
Line of ed.: 22 ზედა, მახლობელთა საზღვართა მისთასა. ხოლო შჳდნი-ვე ესე ძმანიწარვიდეს თჳს-თჳსად
Line of ed.: 23 ქუეყანად, და იყვნეს მორჩილ ჰაოსისა. ხოლო აქამომდის დავწერეთამბავი ესე
Line of ed.: 24 რვათა-ვე ძმათა.
No comments:
Post a Comment